Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne zostało powołane do istnienia 23 kwietnia 1990 roku, kiedy to Sąd Wojewódzki w Tarnowie wpisał je do rejestru stowarzyszeń. Podstawowym celem towarzystwa, zapisanym w statucie, jest „inspirowanie i prowadzenie wielopłaszczyznowych badań naukowych z wszystkich dziedzin dotyczących głównie Tarnowa i regionu; propagowanie osiągnięć naukowych, kulturalnych i artystycznych; zajmowanie stanowiska w ważnych dla rozwoju Tarnowa i regionu kwestiach i aktywne uczestniczenie w istotnych wydarzeniach”.
Członkami Założycielami TTK byli:
Stowarzyszenie to, powołane z inicjatywy Stanisława Potępy, z siedzibą przy Muzeum Okręgowym w Tarnowie, powstało jako kontynuacja działalności Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Tarnowskiej, zawieszonego w 1990 roku. Od początku istnienia skupiło się na działalności wydawniczej, inicjując w 1990 roku edycję „Rocznika Tarnowskiego”.
W ramach TTK S. Potępa rozpoczął wydawanie wielotomowej publikacji Tarnów. Wielki przewodnik (1994–2009). W tej serii ukazało się 20 tomów. Oprócz tego na przestrzeni 30 lat działalności opublikowano szereg wydawnictw monograficznych, opracowań i reprintów dotyczących Tarnowa i regionu.
Prezesem TTK od założenia był Stanisław Potępa (1990–2009), następnie Adam Bartosz (2009–2019), a obecnie funkcję tę pełni Andrzej Szpunar. Wśród członków Towarzystwa znajdują się ludzie reprezentujący różne profesje, dla których bliska jest dbałość o pamięć i tożsamość lokalnej społeczności.
Od 7 stycznia 2019 r. w skład Zarządu TTK wchodzą:
Komisję Rewizyjną tworzą: